Ahlak Felsefesinin Temelleri

On sekizinci yüzyıl İskoç Aydınlanması’nın önemli figürlerinden David Fordyce, bireysel özgürlükler, ekonomik gelişme ve toplumsal ilerleme gibi konularda verimli tartışmaların olduğu bir döneme ahlak felsefesi ve eğitim alanındaki fikirleriyle katkıda bulunmuştur. Fordyce'nin en önemli eseri sayılan Ahlak Felsefesi’nin Temelleri (The Elements of Moral Philosophy)  akıl ve sağduyu temelli bir ahlak anlayışı ve irade terbiyesi üzerine yoğunlaşır. İnsan doğasının iyiliğe yönelik olduğuna ve erdemli bir yaşamın akıl yoluyla inşa edilebileceğine dayanan fikirleri ahlak düşüncesine getirdiği özgün katkılar arasında sayılır. Fordyce’i çağdaşlarından ayıran bir özellik de eğitim ve ahlak felsefesini geniş kitlelere sunmaya yönelik pedagojik bir yaklaşıma sahip olmasıdır. Amerikan üniversitelerinde uzun yıllar boyunca ahlak felsefesi derslerinde başucu kitabı olarak kullanılan bu eser, modern etik anlayışına yön veren temel metinlerden biridir.

“Bizim gibi mutluluğu arzulayan ve çoğu zaman da birbiriyle çatışan tutkular ve çıkarların ortasında konumlanmış olan yaratıklar açısından erdem, sadece onurlu değil; aynı zamanda hoş ve yararlı bir yol olarak görülmelidir. Hem kendimize hem de başkalarına yarayacak seçimler yapmak için bunun bir mutluluk yolu, patikalarının da huzur patikaları olduğunu hissetmeli ve bunu tüm dünyanın yüzüne karşı söyleyebilmeliyiz.”

Ahlak Felsefesinin Temelleri; insan doğasının ahlaki yanlarına vurgu yapan derinlikli bir kılavuz...

İnsanlar, bazı müzik aletleri gibi birbirlerine göre ayarlanmıştır, öyle ki birindeki titreşimler ya da notalar diğerlerinde de aynı notaları ve titreşimleri uyandırır. Bir zihinde oluşan zevk ya da acı, sevinç ya da keder dürtüleri bir dereceye kadar herkese iletilir. Özellikle de kalpler iyilikte birleştiğinde; birinde titreşen sevinç diğerine de yansır.

Fordyce, İskoç Aydınlanması'nın akademik ve entelektüel tartışmalara ağırlık veren kesiminden ziyade pratik ahlak ve toplum üzerine yoğunlaşan kanadında yer alır. Ahlak felsefesinin sıradan bireyler tarafından da anlaşılabilir ve uygulanabilir olması gerektiğine inanır. Bu bakımdan Jules Payot’un “İrade Terbiyesi” kitabının bir yüzyıl önceki habercisi sayılabilir.