Anadolu Tasavvuf Tarihine Notlar II

Dinler, dış dünyaya yönelik öğretilerinden belki de çok daha fazlasını insanın iç dünyası için söylerler. İslam dini söz konusu olunca bu içte yatanı, insanın derûnî yönünü anlama üzerinde yoğunlaşan bilim dalına “tasavvuf” adı verilmiş ve bu yönde uzmanlaşanlar da “sufi”, “mutasavvıf”, “muhakkik” gibi isimler almışlardır. Bu özel ilim dalı, zaman içerisinde kendi müesseselerini kurarak İslam toplumlarını kültür, sanat, edebiyat ve bilim alanında etkileyen en önemli düşünce hareketi haline gelmiştir.

Türkler de İslam’a girişlerinden itibaren büyük oranda İslam dininin bu yorumunu benimsemişler ve bu sahada büyük ârifler yetiştirmişlerdir. Muhyiddin İbnü’l-Arabî, Hz. Mevlânâ gibi bu yolun büyük ustalarının, gönül ve maneviyat erlerinin Selçukluların ve akabinde Osmanlıların dünya görüşünü etkilemede oynadıkları fevkalade rolün yankıları, Anadolu’nun her tarafından irfan meclislerinin yükselmesi şeklinde olmuş ve bunun neticesinde Yûnus Emre, Niyâzî-i Mısrî, Eşrefoğlu Rûmî, Şeyh Gâlib gibi yüzlerce mütefekkir sufi ve evliya yetişmiştir. Osmanlı insanının zihniyet dünyası üzerinde düşünce arkeolojisi ile bir kazı yapan bütün araştırmacılar, derine indiklerinde hep tasavvuf isimli bu maneviyat ilmiyle karşı karşıya kalmışlardır.

Anadolu Tasavvuf Tarihine Notlar II, Prof. Dr. Mahmud Erol Kılıç’ın kaleminden Anadolu ve Rumeli irfanını besleyerek bu coğrafyaları kucaklayan tasavvuf ocaklarından Halvetî-Uşşâkîliğin tarihine ışık tutuyor, gönülde aşk derdine talip olanların eserlerine ve hayatlarına günümüz insanını aşina kılmaya çalışıyor.

Yolların hepsi hakikat-i Muhammediyye'nin tasarrufunda olduğundan zâhirde isimleri faklılık gösterseler de bâtında birdirler.

Kitap, tasavvuf sahasının sözü dinlenir hocalarından olan yazarın değişik zamanlarda Halveti-Uşşakilik konusunda yazdığı akademik makale ve sempozyumlarda yaptığı konuşmalardan oluşuyor. İçinde İstanbul-Bursa tekkeleri, tekkelerde icra edilen musiki, Anadolu'da Uşşakiliğin tarihi seyri, Uşşakilik içinde yetişmiş meşhur mutasavvıflar, tekke şairleri, tarihçiler hakkında bilgi, asırlar boyunca Anadolu'nun manevi mimarı olan kurucu şahsiyetlerden mahrum kalmanın topluma etkileri gibi pek çok mesele ele alınıyor. Bir yandan tasavvuf nedir ne değildir meselesi açıklığa kavuşurken bir yandan da tarihi seyir içinde mistik tecrübe değerlendiriliyor.