Osmanoğlu'na Övgü

Osmanlı devri Arap âlimlerinden muhaddis ve müverrih Cârullah b. Fehd, Osmanoğluna Övgü ismiyle sunduğumuz bu eserde Osmanlı tarihine dair ilginç bir anlatı ortaya koyar. Eser, Hicaz bölgesinin Osmanlı İmparatorluğu'nun eline geçmesinden hemen sonra kaleme alınmış olması sebebiyle Arap coğrafyasından bir âlimin daha çok taze olan bu siyasi değişikliğe ve Osmanlı yönetimine nasıl baktığına ışık tutmaktadır.

Görünen o ki Cârullah b. Fehd yeni yönetimden gayet memnundur ve övgülerini cömertçe sunar. Aslında, dönemin siyasetname yazım tekniğinin bir parçası olan bu üslup, taleplerin dile getirilmesi için bir zemin kurmaya yarar. Bu anlatı vasıtasıyla o günkü Mekke ahalisinin mevcut ekonomik krizden kurtulması için padişah, şehir halkına ihsanda bulunmaya teşvik edilmektedir. Kitabın hediyeleşmeye yönelik vurgusu da bu bağlamda anlam kazanır.

Osmanoğullarının şeceresiyle başlayan eserde özellikle Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman dönemlerine daha uzun yer verilir. Cârullah b. Fehd, daha geriye gidip Osman Bey’in oğlu olarak belirttiği Erden Ali ile ilgili ilginç bir iddiada da bulunur. Metnin ayırt edici bir diğer özelliği ise şudur; siyasetname geleneğinde genellikle merkezdeki havassın yönetimle ilgili tavsiyeleri dile getirilmiş iken bu eserde taşranın merkeze hitap eden sesi yankılanır. Her halükârda eser, Osmanlı yöneticilerine yönelik klasik dönem Arap algısı açısından bir katkı olarak görülmelidir.

O, İslam âleminin lideri, Osmanlıların en büyük sultanı, soyu büyük, asaletiyle halkı geniş gölgesine sığdıran, kökü sağlam, dalları göğe dek uzanan, şanı yüce hakanımızdır. Allah onda hem şecaat, hem kerem sıfatlarını toplamış, kılıcını de kalemini de üstün kılmıştır. Saltanatı büyük atalarından elden ele almış, hem ailesi, hem de kürsüleriyle iki iftihar kaynağına birden sahip olmuş, karaların ve denizlerin hükümdarı, Harameyn-i Şerifeyn’in hâmîsi, yüce makamların sahibi, üstün meziyetlerin maliki, asrın ve zamanın bir tanesi, sultan oğlu sultan oğlu sultan oğlu sultandır.

* Hicaz bölgesinin Osmanlı İmparatorluğu'nun eline geçmesinden hemen sonra bölgenin sosyal ve ekonomik durumu hakkında bilgi veriyor. * Siyasetname geleneğindeki genellikle merkezdeki havasın yönetimle ilgili tavsiyeleri ele alınırken bu eserde taşradan merkeze iletilen n-mesajlar söz konusu. Bu anlamda bugünkü demokratik taleplerle söz konusu eser arasında bağ kurulabilir. * Kitapta yer alan bölümler ilk defa tercüme edildi. * Türkçedeki İslam siyaset düşüncesi kitaplığına önemli bir katkı sunuyor.