Arka kapak
“Ve geriye baktığım zaman görüyorum ki, yalnız dalgalı, hareketli bir şahsi hayatın değil, dalgalı, hareketli, ihtiraslı ve hayal ufuklarına sınır tanımayan bir değerli ve üstün neslin de son temsilcisi gibiyim. Evet, bir son temsilci. Ve son Osmanlı paşası! İşte bu, ‘Son Osmanlı Paşası’ benim...”
Halil Kut Paşa
I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale Savaşı ile beraber Britanya İmparatorluğu’nun yaşadığı en büyük hezimet olan Kutü’l-Amare Savaşı; Osmanlı-Türk askerî tarihi içinde çok önemli bir yere sahiptir. Keza, bu önemli zaferin kazanılmasında “VI. Ordu Komutanı” sıfatıyla öncelikli pay sahibi olan Halil Paşa da gerek buradaki hizmetlerinden, gerekse de Osmanlıların son döneminde önem atfedilmiş pek çok olayın bizatihi içinde bulunmasından ötürü üzerinde durulması gereken fakat sonraki dönemlerde izleri silinmeye çalışılmış önemli bir şahsiyettir. 1916 yılı Nisan ayında, Kutü’l-Amare’de içlerinde 5 generalin de bulunduğu 13.000 İngiliz askerini esir alan Osmanlı ordusu komutanı Halil Kut Paşa hatıralarında; İttihat ve Terakki’nin kuruluşundan Trablusgarp Savaşı’nda düşmanla göğüs göğüse çarpıştığı Afrika Cephesi’ne; İngiliz tarihinin en önemli yenilgilerinden biri sayılan Kutü’l-Amare’den Kurtuluş Savaşı’nda verilen mücadelelere kadar birçok olayla birlikte Enver Paşa’dan Mustafa Kemal’e; Kâzım Karabekir’den İngiliz casus Lawrence’a kadar birçok kişi hakkındaki bilinmeyenleri de ilk kez anlatmıştır. Halil Paşa’nın hatıraları Akşam gazetesinde 10 Ekim 1967 tarihinde başlayıp 29 Aralık 1967’ye kadar toplam 81 gün boyunca yayımlanmıştır. Yazı dizisinin ilk beş gününde Halil Paşa ile ilgili bir takdim yazısı yayımlayan Şevket Süreyya Aydemir ise hatırat süresince bazı yerlerde dipnotlar ile bilgilendirmeler yaparak okuyucuyu aydınlatmıştır.
En önemli cümle
Ben şimdi bütün bu hatıralar yığını arasında âdeta bir türbedar gibiyim.
Bu kitap neden önemli
Kitap, Osmanlı’nın I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale Savaşlarından sonra zaferle neticelenen yegâne savaş: Kutü’l-Amare’nin komutanı Halil Kut Paşa’nın hatıralarıdır. Kutü’l-Amare Savaşı İngilizlerin tarih boyunca yaşadığı en ağır yenilgidir ve bu eser bu savaşı detaylı ve birincil ağızdan anlatan en önemli tarihî vesikanın tekraren yayına hazırlanmasıyla ortaya çıkmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun en çalkantılı zamanlarına şahitlik eden bir komutanın; Enver Paşa’nın da dayısı Halil Kut Paşa’nın hatıraları… Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine dair çok önemli olaylar ve çok önemli kişiler hakkında hiç bilinmeyen gerçekler…
