'Yine bu seneyi de ikinci defa olarak esarette bin türlü düşünceler arasında geçiriyoruz. Bir taraftan Ruslar Erzincan’ı geçmiş, İngilizler Bağdat’a yaklaşmış; diğer taraflarda ailelerimizden bir haber yok. Esaretin günden güne verdiği ızdırabı da artmakta... Her zaman her taraftan derin bir meçhuliyet. Ya Rab sen bari hiç olmazsa çekilen azap ve ızdırapları, katlanılan müthiş mahrumiyetleri telafi edecek mülk ve milleti tes‘ide hadim bir sulh nasip eyle ki şimdiye kadar Garplıların mahkum-ı zulmü olan sevgili, zavallı Türkiyemiz yükselsin, tahkir edilen Türk bayrakları her tarafta şanla dalgalansın. Biz de şad olalım...”
100. yılına girdiğimiz I. Dünya Savaşı, geçmişten günümüze, tüm dünyayla birlikte ülkemizde de birçok insanın hayatını derinden etkilemiştir. Elinizdeki bu hatıratın sahibi, henüz öğrenciyken vatani görevini ifa için Kafkas Cephesi’ne giden M. Fuad Tokad, bu insanlardan sadece bir tanesidir. Erzurum’da Ruslarla yapılan bir çatışma sırasında esir düşen ve iki sene esaret hayatı yaşayan Fuad Tokad, hemen hemen her gün gizlice yazdığı ve kimsenin eline geçmemesi için göğsünde sakladığı günlüğünün ilk cildini Sarıkamış’ta Ruslara esir düşmeden evvel, diğer cildini esaret altında bulunduğu yıllarda yazmıştır. Öyle ki bütün hissiyatını ve duyduğu tüm haberleri yazdığı bu defterleri bir kibrit kutusuna sığacak şekilde, elinde dikerek hazırlamıştır.
Şimdiye kadar I. Dünya Savaşı’na dair birçok önemli hatıralar neşredilmesine rağmen, esaret altında yazılmış günlüklere pek rastlanılmaz. M. Fuad Tokad’ın askerliği sırasında ve esaret altında gizlice tuttuğu bu günlük, hem I. Dünya Savaşı’nın en mühim cephelerinden biri olan Kafkas Cephesi’nde askerimizin sıcağı sıcağına yaşadıklarını anlatıyor hem de hakkında çok az bilgiye sahip olduğumuz, hatta büyük bir kısmını unuttuğumuz Sibirya’daki esir askerlerimiz hakkında çok mühim bilgiler içeriyor. Tek solukta okuyacağınız Tokad’ın bu günlüğü sizi zaman zaman bir çarpışmanın ortasına götürürken zaman zaman da memleketten binlerce mil uzakta, vatanı için çarpan bir kalbin hislerini paylaşıyor.
