İnsanı ve toplumu kültür ortamından, tarihsel varoluşundan bağımsız olarak ele almak mümkün değildir. Tarihçinin rolü geçmişle övünmek, böbürlenmek veya geçmişte yaşamak değil günü anlamak ve toplumların kendilerine çekidüzen vermelerini sağlamak için tarihsel bilgiyi toplumun hizmetine sunmaktır. Tarihçi düşünce ürünü eserler ortaya çıkarmakla entelektüel iş üretir. Tarihçi güncel sorunları çözmek için bilgi üretmez, ama ürettiği bilgi sorunların kaynağının anlaşılmasını sağlar.
Taha Niyazi Karaca, kaleme aldığı bu eseriyle tarihçilikle ilgilenenlere, bu mesleğin esaslarını anlatarak tarih yolunda ilk adımlarını nasıl atmaları gerektiğini gösteriyor. Bir tarihçinin, mesleğini yaparken nelere dikkat etmesi gerektiğini, hangi kurallarla sınırlandırıldığını, alet çantasında nelerin bulunduğunu teker teker anlatıyor. Tarihçiliğin geçmişi ve günümüzdeki halini ortaya koyduktan sonra tarihçinin başvurduğu araştırma yöntemlerinin ve uymak zorunda olduğu etik kurallarının altını çiziyor. Kısacası, Taha Niyazi Karaca, bu çalışmasında “Nasıl tarihçi olunur?” sorusunu cevaplıyor.
Tarihçi, insan ve toplum yaşamının değişimleriyle ilgilenir. Uzun süreçlerde devletlerin neden çöktüğünü, toplumsal zaafların sonuçlarının neler olabileceğini herkesten çok gözlemleme imkânına sahiptir. Bu bağlamda tarihçi dünyanın insan hakları konusunda geçirdiği aşamaları, kaydettiği ilerlemeleri değerlendirebilecek konumdadır. Geçmişten itibaren toplumların etik ve insan haklarına verdikleri değerlerle uygarlıklar meydana getirdiklerini gören tarihçinin ahlaki değerlere bağlı kalması beklenir. İnsani ve etik değerleri anlatmak kadar uygulamak da tarihçinin sorumluğundadır. Böyle bir sorumluluğa sahip olan tarihçinin, yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için yapması gerekenleri ve bunları yaparken uymak zorunda olduğu etik kuralları ortaya koyan Taha Niyazi Karaca, günümüzde hüküm süren teknolojik gelişmelerin tarih araştırmacılarına sağladığı kolaylıkları da gözler önüne sererek tarih yolunda ilerleyenlere yön gösteriyor.
