Türk Ordusunda Son Alman General (1933-1939)

Osmanlı ordusunun ıslahında Alman geleneği 1835’te Helmuth von Moltke ile başlamış ve Colmar von der Goltz Paşa ile devam etmiştir. Takriben bir asır süren bu geleneğin Türk ordusundaki son temsilcisi ise General Hilmar von Mittelberger olmuştur.

1933-1939 yılları arasında Türkiye’de Harp Akademilerinde kurmay subaylarının teorik ve pratik eğitimlerinde önemli görevler üstlenen von Mittelbeger, Türk ordusunun ihtiyacı olan talimnameleri ve Harp Akademilerininde okutulan bazı ders kitaplarını da kaleme almıştır. Emekliliğe ayrıldığı 1933’te Alman ordusundaki 14 general arasında yer alan Bavyeralı General von Mittelberger Türk ordusuna katkıları bakımından yabancı danışman/eğitmen subaylar içerisinde müstesna bir konuma sahiptir.

Resul Alkan’ın Türk Ordusunda Son Alman General başlıklı bu çalışmasında, Alman generalin hayat hikâyesi, Alman ordusundaki görevleri, Türk ordusunda 6 yıl süren eğitmenlik ve danışmanlık faaliyetleri ve İkinci Dünya Savaşı ve sonrasındaki yıllarda yaşadıkları aktarılmaktadır. Bunun dışında von Mittelberger’in otobiyografisinden yola çıkarak Alman generalin Türk ordusu ve kurmayları hakkındaki görüşleri ve Türk ve Alman siyasal sistemleri ve devlet adamlarının karşılaştırmalı mukayesesine değinilmektedir.

Alman askerî ve diplomatik arşiv belgelerinden istifade edilerek hazırlanan elinizdeki bu biyografik çalışma, Erken Cumhuriyet Dönemi Türk askerî tarihi meraklıları için Hilmar von Mittelberger’in bir portresini sunuyor.

Danışmanların İstanbul’a gönderilmesinde Bismarck’ın çeşitli hedefleri vardır. Bismarck, öncelikli olarak subay danışmanlar üzerinden Osmanlı Devleti’nde Alman nüfuzunun yer edinmesine odaklanmaktaydı. Türk makamlarıyla yakın ilişki içerisinde olan danışmanlar sayesinde Osmanlı ordusunun ihtiyacı olan ağır top ve silah gibi askerî teçhizat ve mühimmat siparişlerinin Alman silah firmalarına verilmesi, askerî heyetin Alman ekonomisine önemli bir getirisi olarak görülmekteydi. Ekonomik ve askerî hedefleri, siyasi beklentiler de takip etmekteydi. Alman subaylar tarafından dönemin askerî ihtiyaçlarına uygun eğitilen ve Alman silahlarıyla güçlendirilen bir orduya sahip Osmanlı Devleti, Rusya’ya karşı kurulacak ittifakın bir parçası olabilirdi. Nitekim Bismarck’ın bu stratejik öngörüsü Birinci Dünya Savaşı’nda gerçekleşmiş ve iki ülke Rusya’ya karşı aynı cephede savaşmıştır.

Dr. Resul Alkan'ın hazırladığı bu kitap, özellikle Alman arşivleri ve Osmanlı arşiv kaynaklarını kullanarak Türk ordusunda generallik yapan son Alman Hilmar von Mitterberger'i ve onun Osmanlı Devleti'nin son yıllarında yaşadığı bu topraklarda gördüklerini anlatıyor. Von Mittelberger'in Osmanlı'nın son dönemlerine dair askerî ve siyasi görüşlerine de özellikle yer veren çalışma alanında ilk olma özelliği taşıyor.