Türk Tarihçiliğinde Dört Sima

 

“ …Dar anlamdaki tarihçiliği aşan; filoloji, edebiyat, kültür, bilim, müzik, sanat tarihçiliği ile ve şu anda aklıma gelmeyen değişik alt kolları ile harmanlayan; metin yayını ve tahlil gibi olmazsa olmaz bilimsel çalışmalarda herkesin uzlaştığı standartları olan, geniş ufuklu ve kuşatıcı bir Osmanlı çalışmaları sahasının son yarım yüzyılda belirgin bir şekilde gelişmesinden söz edebiliyorsak… İşte bu süreçte Halil İnalcık hocamızın rolü en başta zikredilmeye değer.”

“Bir iktisat tarihçisi olarak Halil Sahillioğlu’nu okuyanlar onun üç özelliği ile karşılaşırlar: birincisi onun ayrıntılara verdiği önem; ikincisi yalın anlatım tarzı ve nihayet üçüncüsü tarihi olayların gerisindeki iktisadi endişeleri arayışı… Böylece ele alınan konular en ince ayrıntılarına kadar incelenirken süslü anlatım tarzına ve uzun cümlelere yer vermeyen, oldukça teknik bir dil kullanılır. Sonuçta sayfalarca uzatılabilecek konular 'itnâb'a yer vermeyen bir şekilde okuyucu ile buluşturulur.”

 

“Mehmet Genç 'Osmanlı elitinin iktisadi hayata bakışını' veya 'iktisadi politikasını yönlendiren ve anlamlandıran temel referans sistemini' üç temel taş üzerinde oturtur: iaşecilik, gelenekçilik ve fiskalizm. Mehmet Bey’in düşüncesi son yirmi, otuz yıldır Osmanlı iktisat tarihi çalışmalarına damgasını vurmuştur ve hatta klasikleşmiştir. Artık öğrencilerimiz bile imtihanlarında Osmanlı’nın iktisadi düşüncesinin [bu] üç temel taşından söz ediyorlar.”

 

“İlber Ortaylı’nın eserlerinin bir hususiyeti, engin dil ve coğrafya bilgisiyle her türden ve her dilden birincil (arşiv) ve ikincil kaynakları (edebiyat eserleri de dahil) karşılaştırmalı bir şekilde kullanmayı başarabilmesidir. Bu geniş ve karşılaştırmalı kaynak kullanımıyla tarihin ve tarihçiliğin hemen her alanında ürün verebilmiştir: Diplomatik ve siyasi tarih, sosyal tarih, iktisat tarihi, şehir tarihi, teşkilat tarihi, hukuk tarihi ve kültürel tarih. Türkiye tarihçiliğindeki genel eğilimin aksine, ‘bütüncül tarih’ ya da ‘bütünlüklü tarih’ perspektifine sahiptir. Türk tarihçiliğindeki suni ayrımların ve anlamsız çekişmelerin dışındadır; bunları eleştirir. Tarihçilikte moda akımlara rağbet etmez.”

 

Bu çalışma, Türk tarihçiliğinin duayenleri Halil İnalcık, Halil Sahillioğlu, Mehmet Genç ve İlber Ortaylı’nın kişilikleri, eserleri ve tarihçilikleri hakkında; en yakın öğrencilerinin, dostlarının ve mesai arkadaşlarının görüşlerini bir araya getirerek bir ilki gerçekleştiriyor. Hem tarih severler hem de tarihçiler için bulunmaz bir kaynak niteliği taşıyan bu kitap, Prof. Dr. Erol Özvar tarafından yayına hazırlandı.