Sarıca Paşa ve Umur Bey Vakfı

Osmanlı Devleti ile neredeyse yaşıt bir aile olan Sarıca Ailesi, soyunu günümüze kadar devam ettiren köklü bir Türk ailesidir. Ailenin ilk mensupları (Sarimüddin Sarıca Paşa, Umur Bey, Ali Bey ve Mehmed Çelebi) devletin kuruluş dönemi ve imparatorluğa dönüşüm sürecinde önemli hizmetlerde bulunmuşlardır. Bu başarılı hizmetlerini takdir eden devrin padişahları aileye çok sayıda mülk temlik etmişlerdir. Aile; devletin bağışladığı bu mülklerin neredeyse tamamına yakınını vakfederek, asırlar boyu sürecek şekilde tekrar halkın hizmetine sunmuştur.  Hem devlete hem de topluma yaptıkları bu hizmetlerinden dolayı Sarıca Ailesini 'İmparatorluğun kurucu ailelerinden biri” olarak nitelemek, abartılı bir tanımlama olmayacaktır. 

Osmanlı İmparatorluğu’nun en eski vakıflarından biri olan Sarıca Paşa ve Umur Bey Vakfı, beş asra yakın toplum yararına hizmet etmiştir.  Vakfın son üç asrına aile içi mücadeleler damgasını vurmuştur. Anlaşmazlıkların sık sık yargıya taşınması vakfın işleyişini olumsuz etkilemişse de Aile tarihinin aydınlatılmasına katkı sağlamıştır. Mahkeme kayıtlarına geçen belgeler, Vakfın yöneticilerinden hareketle Sarıca Ailesinin yaklaşık beş buçuk asırlık soyağacını tespit etmemize imkân sunmaktadır. 

Bir gazi komutan vakfı olan Sarıca Paşa ve Umur Bey Vakfı, tarihî süreçte zaman zaman kötü yönetilmiş olmasına rağmen kurucusunun arzuladığı gibi günümüze kadar ayakta kalmayı başarmıştır. Bu kitapta, arşiv belgeleri ışığında aile içi rekabetin odağında yer alan bir vakfın ilginç hikâyesini okuyacaksınız.

 

Osmanlı'nın kurucu aileleri arasında kabul edilen Sarıca ailesi de kuruluş devrindeki vakıf kültüründen etkilenmiştir. Aileye ait olan mallar vakfedilerek aileye ait olan servetin bir taraftan miras yoluyla bölünüp parçalanması ve devlet tarafından müsadere edilmesi engellenmeye çalışılmış bir taraftan da bu servetin hayır işlerine kullanılması amaçlanmıştır. Kurulan vakfın yönetiminin de belirli kurallar çerçevesinde aile üyelerine bırakılması, sonraki nesillere önemli bir gelir kapısı oluşturmuştur. Vakıf yönetimi konusunda aile üyeleri arasında asırlarca devam eden anlaşmazlıklar ve rekabet, buradan elde edilen gelirin miktarı konusunda bir fikir vermektedir.
Bu eser, Sarıca Paşa ve Umur Bey Vakfı üzerinden Osmanlı vakıf sisteminin işleyişini, vakıf yönetimini elinde bulunduran aile bireyleri arasındaki rekabeti, yaşanan olumsuzlukları ve devletin bu olumsuzlukları ortadan kaldırma çabalarını ayrıntılı bir şekilde ortaya koymaktadır.
Kısaca bu eser, Osmanlı vakıf sisteminin fotoğrafını çekmektedir.

Bu kitap, Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde önemli roller oynayan bir ailenin vakıf sistemi aracılığıyla mal varlıklarını nesiller boyu kontrol etmesinin ve bu süreçte aile bireyleri arasında yaşanan rekabeti gözler önüne seriyor. Eser, vakıf sisteminin çalışma prensiplerini ve vakıf yöneticileri tarafından bu sistemin nasıl suistimal edildiğini ortaya koyuyor. Bir taraftan da vakıf kayıtları üzerinden ailenin tarihinin yüzyıllar boyu devam eden izini sürüyor.